Pakistan ekonomisi uçurumun eşiğinde

İslamabad/Londra
CNN
—

27 yaşındaki manav Muhammed Radaqat endişeli. Evini ısıtmak ve ailesini sıcak tutmak için ihtiyaç duyduğu yakıtı nasıl karşılayabileceği bir yana, önümüzdeki hafta bir soğanın kaça mal olacağını bile bilmiyor.

CNN’e konuşan Radaqat, “Hükümet tarafından bize söylenen tek şey, işlerin daha da kötüleşeceği” dedi.

Endişesi, ekonomik bir çöküşü savuşturmak için yarışan bir ulusun ruh halini yansıtıyor. ABD kıtlığıyla karşı karşıya Dolar, Pakistan’ın rezervlerinde yalnızca üç haftalık ithalatı karşılayacak kadar döviz var.

Binlerce nakliye konteyneri limanlarda birikiyor ve gıda ve enerji gibi temel ihtiyaç maddelerinin maliyeti hızla artıyor. 220 milyonluk ülkede fiyatlar çılgınca sallanırken benzin istasyonlarında uzun kuyruklar oluşuyor.

A geçen ay ülke çapında elektrik kesintisi insanları daha da telaşlandırdı. Pakistan’ı durma noktasına getirdi, sakinleri karanlığa sürükledi, ulaşım ağlarını kapattı ve hastaneleri yedek jeneratörlere güvenmeye zorladı. Yetkililer, elektrik kesintisinin nedenini belirlemedi.

Başbakan Şehbaz Şerif’in hükümetine, bu hafta ülkeye müzakereler için bir heyet gönderen Uluslararası Para Fonu’ndan milyarlarca dolarlık acil durum finansmanını serbest bırakması için baskı artıyor.

Pakistan’ın para birimi rupi son zamanlarda düştü Yetkililer IMF’nin borç verme koşullarından birini karşılamak için para birimi kontrollerini gevşettikten sonra ABD doları karşısında yeni düşük seviyelere indi. Hükümet, kısa vadede yeni fiyat artışlarına neden olacağı için IMF’nin talep ettiği yakıt sübvansiyonlarının hafifletilmesi gibi değişikliklere direniyordu.

Ekonomist ve Pakistan’daki Ekonomik Araştırmalar Merkezi eski başkanı Maha Rehman, “Gemiyi kurtarmak için IMF anlaşmasının mümkün olan en kısa sürede yürürlüğe girmesine ihtiyacımız var” dedi.

Pakistan, ekonomistlerin ödemeler dengesi krizi dediği şeyi yaşıyor. Ülke, ticarete kazandığından daha fazla para harcıyor, döviz stokunu tüketiyor ve rupinin değerini düşürüyor. Bu dinamikler, yabancı borç verenlerden gelen borçlara faiz ödemeleri yapıyor daha da pahalı ve mal ithal etme maliyetini daha da yükseğe iterek, sıkıntıyı artıran rezervlerde daha da büyük düşüşler gerektiriyor.

Ülke ayrıca aşırı fiyat artışlarıyla boğuşuyor. Ülkenin merkez bankası, yaklaşık %28 olan yıllık tüketici enflasyonunu sınırlamak amacıyla ana faiz oranını %17’ye yükseltti.

Bazı Ülkenin karşı karşıya olduğu sorunlar Pakistan’a özgüdür. Ülkenin en büyük menkul kıymet aracı kurumu olan Arif Habib’in yatırım araştırma başkanı Tahir Abbas’a göre, örneğin, siyasi istikrarsızlık ve para birimini destekleme çabaları, yatırım ve ihracat üzerinde baskı oluşturuyor.

Geçen yaz meydana gelen tarihi seller de yeniden yapılanma ve yardım için büyük faturalara yol açarak hükümet bütçesi üzerindeki baskıları artırdı. Dünya Bankası, hasar ve kayıplarla başa çıkmak için en az 16 milyar dolara ihtiyaç olduğunu tahmin ediyor.

Ancak küresel faktörler durumu daha da kötüleştiriyor. Ekonomik yavaşlama, Pakistan’ın ihracatına olan talebi baskılarken, geçen yıl ABD dolarının değerindeki keskin yükseliş, önemli miktarlarda gıda ve yakıt ithal eden ülkeler üzerinde baskı oluşturdu. Bu emtiaların fiyatları, salgın ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı nedeniyle zaten yükselmişti ve daha büyük harcamalar gerektiriyordu.

IMF, bunun savunmasız ekonomileri strese sokabileceği konusunda defalarca uyardı. Gelişmekte olan piyasaların ve gelişmekte olan ekonomilerin, doların değer kazanmasıyla bu yıl büyümede ılımlı bir artış göreceğini tahmin ederken zirveleri, küresel enflasyon düşüyor ve Çin’in yeniden açılması talebi artırıyor, borç yüklerini yönetme yeteneği bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor.

Bu hafta, düşük gelirli ülkelerin %15’inin zaten borç sıkıntısı içinde olduğu, diğer %45’inin ise yükümlülüklerini yerine getirme mücadelesi verme konusunda yüksek risk altında olduğu tahmin ediliyor. Gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin %25’i de yüksek risk altındadır. Tunus, Mısır ve Gana son aylarda IMF’den milyarlarca dolar değerinde kurtarma paketleri istedi.

IMF bu hafta dünya ekonomik görünümünde, “Pandemiden kaynaklanan yüksek borç seviyeleri, düşük büyüme ve yüksek borçlanma maliyetlerinin birleşimi, bu ekonomilerin, özellikle de önemli yakın vadeli dolar finansman ihtiyacı olanların kırılganlığını artırıyor.”

Yatırımcılara ve ekonomistlere göre Pakistan’ın temerrüde düşmemesi için IMF ile durdurulan yardım programını yeniden başlatma müzakerelerinin başarılı olması gerekiyor. IMF heyeti Salı günü geldi ve 9 Şubat’a kadar kalacak.

Atlantic Council’de ikamet etmeyen kıdemli bir üye olan Ammar Habib Khan, “IMF kredisinin mevcudiyeti kritik öneme sahip” dedi.

Ancak Pakistanlı yatırımcılara yönelik bir girişim olan Elphinstone’un CEO’su Farooq Tirmizi, IMF programı devam etse bile tüm sorunları çözmeyeceğini, çünkü Pakistan’ın başına bela olan ana sorunların “ekonomik değil, siyasi ve siyasi olduğunu” söyledi. Yapısal değişiklikler yapmaya istekli olmayan bir hükümet var.”

Pakistan’ın ekonomik krizi, geçen yıl Şerif ile selefi İmran Han arasındaki siyasi hesaplaşmanın merkezinde yer alıyordu. Khan, Şerif’in kendisini ekonomik kötü yönetimle suçlamasının ardından Nisan ayında güven oyu ile devrilmişti.

Durum o zamandan beri çalkantılı kaldı. Pakistan bir yıldan kısa bir süre içinde üç maliye bakanından geçti. Son ikisi mevcut hükümetin bir parçasıydı ve Şerif’in iktidarda kalıp kalamayacağı konusunda soru işaretleri uyandırıyordu. Ülkede bu yaz genel seçim yapılması bekleniyor.

Kargaşa, Pakistan militanların yeni bir saldırı dalgasıyla karşı karşıya kaldığında gelir. Bu hafta başlarında, Peşaver şehrinde bir camiye intihar bombası atıldı. en az 100 kişiyi öldürmek. Son yıllarda ülkedeki en ölümcül saldırılardan biriydi.

Bu arada insanlar acı çekiyor. Pamuk, hurma, şeker ve pirinç mahsullerini sel nedeniyle kaybeden çiftçilerin hala yardıma ihtiyacı var. Dünya Bankası, Ekim ayında dokuz milyon kadar Pakistanlılar, “yoksullara yardım etmek için kararlı yardım ve iyileştirme çabaları” olmadan yoksulluğa itilebilir.

Yüksek enflasyon, iki yakayı bir araya getirmekte zorlanan haneler için yalnızca acıyı artırıyor. Bu hafta açıklanan verilere göre, Ocak ayında gıda fiyatları yıldan yıla %43 arttı.

Son zamanlarda dikkatler, güneydeki Sindh eyaletinde, yerel makamlar tarafından dağıtılan bir torba sübvansiyonlu un almak için girdiği mücadelede hayatını kaybeden bir adama odaklandı. Yanındaki kalabalık tarafından ezilerek öldürüldü.