Sırbistan ve Kosova, AB arabuluculuğunda yüksek riskli müzakerelerde

OHRİ, Kuzey Makedonya — Batılı yetkililer, Balkan savaş zamanı düşmanları arasında on yıllardır süren gerilimi hafifletme ve Avrupa’nın en uzun süredir devam eden anlaşmazlıklarından birini çözme amaçlı yeni bir girişimde, Sırbistan ile Kosovalı liderler arasındaki AB arabuluculuğunda bu hafta sonu ilerleme kaydedilmesini umuyorlar.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Kosova Başbakanı Albin Kurti Cumartesi günü Kuzey Makedonya’nın göl kıyısındaki Ohri tatil beldesinde bir araya gelecek. İki lider, komşuların 1998-1999 savaşı ve Kosova’nın 2008’de Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etmesi sonrasında ilişkileri normalleştirme amaçlı 11 maddelik bir AB planının metnini geçen ay geçici olarak kabul etti.

Her iki ülke de bir gün Avrupa Birliği’ne katılmayı umuyor ve kendilerine önce ilişkilerini düzeltmeleri gerektiği söylendi.

Ukrayna’da savaş şiddetlenirken ve Rusya’nın tarihi etkiye sahip olduğu değişken Balkanlar’da istikrarsızlığı kışkırtmaya çalışabileceğine dair korkular artarken anlaşmazlığı çözmek daha önemli hale geldi.

AB dış politika sorumlusu Josep Borrell, “Kosova, Sırbistan ve tüm Batı Balkanlar liderlerinin cesaret gösterme ve bölgenin AB katılım sürecinin başarısı için ortak sorumluluk gösterme zamanı” dedi. Cumartesi günkü toplantıya başkanlık eder.

Bakan, görüşmelerde iki ülkeyi iyi komşuluk ilişkilerini sürdürmeye ve birbirlerinin resmi belgelerini ve ulusal sembollerini tanımaya çağıran AB planının nasıl uygulanacağına odaklanılacağını söyledi. Uygulanması halinde, Belgrad’ın Kosova’nın Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütlere üye olma girişimlerini engellemesini engelleyecek.

Fransa ve Almanya tarafından hazırlanan ve ABD tarafından desteklenen geçici anlaşma, açıkça Kosova ile Sırbistan arasında karşılıklı tanıma çağrısı yapmıyor.

Borrell bir blog yazısında, “Tartışmamızı, Kosova ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin geniş kapsamlı normalleşmesiyle sonuçlanacak olan son AB Anlaşmasının Uygulama Eki’ne odaklayacağız.” “Her ikisinin birlikte olması özünde bölge halkının yaşamının normalleşmesine yol açacak ve Kosova ile Sırbistan’ın AB’ye katılım yollarını açacaktır.”

Geçen ay AB planı üzerinde geçici olarak anlaşmaya varılmasına rağmen, Sırbistan’ın popülist Cumhurbaşkanı Vuciç, Kosova’yı Sırp devletinin ve Ortodoks dininin beşiği olarak gören aşırı sağcı grupların baskısı sonrasında bazı noktalarında geri adım atmış görünüyordu.

Vuciç Perşembe günü Ohri toplantısında “hiçbir şey imzalamayacağını” söyledi ve daha önce Kosova’yı asla tanımayacağına veya BM üyeliğine izin vermeyeceğine söz verdi.

Öte yandan Kurti, üzerinde anlaşmaya varılanların uygulanmasının Ohri müzakerelerinin odak noktası olması gerektiğini söyledi.

Kurti, “Ben bir iyimserim ama bunun başarılı olup olmayacağı bana bağlı değil” dedi. “Avrupa teklifini (Brüksel’deki son toplantıda) imzalamayı teklif ettim ama karşı taraf hazır değildi ve reddetti.”

Binlerce aşırı sağcı Sırp destekçi Cuma akşamı “İhanet, İhanet” sloganları atarak Vuciç’in son AB planını reddetmesini talep ederek Belgrad şehir merkezinde yürüdü. planı imzalar.

Kosova, çoğunluğu etnik Arnavut olan eski Sırp eyaletidir. 1998-99 savaşı, ayrılıkçı etnik Arnavutların Sırbistan’ın yönetimine karşı isyan etmesiyle patlak verdi ve Belgrad acımasız bir baskıyla karşılık verdi. Çoğu etnik Arnavut olan yaklaşık 13.000 kişi öldü. 1999’da bir NATO askeri müdahalesi Sırbistan’ı bölgeden çekilmeye zorladı. Kosova 2008’de bağımsızlığını ilan etti.

Gerginlikler o zamandan beri kaynadı. Kosova’nın bağımsızlığı birçok Batılı ülke tarafından tanınmasına karşın, Belgrad Rusya ve Çin’in desteğiyle karşı çıkıyor. AB aracılı müzakereler son yıllarda çok az ilerleme kaydetti.

Sırbistan, kısmen Moskova’nın Kosova’nın bağımsızlığına karşı çıkması ve Güvenlik Konseyi’nde BM üyeliğini veto etmesi nedeniyle, Ukrayna’daki savaşa rağmen geleneksel Slav müttefiki Rusya ile yakın bağlarını sürdürdü.

___

AP yazarı Dusan Stojanovic, Sırbistan’ın Belgrad kentinden katkıda bulundu.